İdari Dava Türleri Nelerdir?

İdari dava türleri iptal davası, tam yargı davası ve idari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara
ilişkin davalar olmak üzere üçe ayrılır. Bu hususlar İdari Yargılama Usul Kanunu’nda idari dava türleri
ve idari yargı yetkisinin sınırı başlığı altında düzenlenmiştir. İYUK 2/1’e göre; idari işlemin unsurlarını
oluşturan konu, sebep, yetki, şekil ve maksat unsurlarının bir yönüyle hukuka aykırı olmaları durumunda
menfaat ihlali yaşayan kişiler tarafından iptal davası açılabilir.
İdarenin işlem ve eylemlerinden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar ise işbu kanun hükmüne
göre tam yargı davası açma hakkına sahiptir. Kamu hizmetinin görülmesi amacıyla kurulan idari
sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar da idari dava konusunu oluşturabilir; ancak tahkim yolu
öngörülen sözleşmeler için bu durum geçerli değildir.

İptal Davası Nedir?

İdari dava türleri arasından iptal davası idari yargı rejimine özgü bir davadır. İdari işlemin yetki, konu,
sebep, şekil ve maksat unsurlarının birinin hukuka aykırılık teşkil etmesi ve menfaat ihlaline yol açması
durumunda iptal davası açılabilir.
İdari işlem hukuka aykırılık barındırıyorsa iptal, işlemin tesis edildiği andan itibaren geçerli hale gelir.
İdari dava türlerinden iptal davasının açılabilmesi için idari işlemin taşıması gereken birtakım özellikler
mevcuttur. İdari işlem, yürütülebilir ve kesin olmalıdır.
Yürütülebilirlik, hukuk aleminde değişiklik meydana getiren işlemin bu durum için başka işleme ihtiyaç
duymamasını ifade etmektedir. Kesinlik, mahiyeti itibarıyla idari işlemin tamamlanmış olması demektir.
Kesinleşmemiş ve idarenin iç düzeninden kaynaklanan yani hukuk aleminde değişiklik meydana getirmeyen işlemler için idari yargı merciine başvuruda bulunulamaz.

İptal Davasında Dava Açma Süresi Nedir?

İdari dava türleri için dava açma süresi idare mahkemeleri ve Danıştay için 60 gün, vergi mahkemeleri
için 30 gündür. İdari yargı rejiminde süre, ilan tarihi yahut tebliğ tarihinden itibaren başlar. Bunun yanı
sıra kanun, bazı uyuşmazlıkların çözümü için özel dava açma süresi belirlemiştir. Bu süreler
kamulaştırma için 30 gün, merkezi ve ortak sınavlar için 10 gündür.
İdari dava açma süresi hak düşürücü niteliğe sahip olup belirlenen sürelerde dava açılmaması
durumunda kişi, zararının idare tarafından tazmin edilmesine yönelik başvuruda bulunma hakkını
kaybetmektedir.

Tam Yargı Davası Nedir?

İdari dava türleri arasından tam yargı davasının konusu idarenin işlem ve eylemleri oluşturur. İdari
faaliyetler gerçekleştirilirken kişiler maddi veya manevi zarara uğratılabilir. İdare, işlem ve eylemlerden
dolayı kişisel hakları doğrudan zarar gören kişilerin zararını tazmin etmekle yükümlüdür.

İdari İşlemden Kaynaklanan Tam Yargı Davası

İdari dava türlerinin mahiyeti, davanın idarenin işleminden mi yoksa eyleminde mi kaynaklandığının
tespitine göre değişkenlik gösterebilir. İYUK 12. Madde gereğince bir idari işlemden dolayı hakları ihlal
edilen kişi önce iptal davası ardından tam yargı davası açabileceği gibi iptal ve tam yargı davasını birlikte
de açabilir. Bu durumda idareye başvuru şartı aranmaz.

İdari Sözleşmelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklara İlişkin Davalar

İdari dava türlerinden bir diğeri İYUK 2/1-c fıkrasına göre Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve
sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her
türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalardır. Buna göre
sözleşmenin kurulmasına kadar olan hazırlık süreci, hizmetin yürütülmesi ve sözleşmenin sona
erdirilmesi idari dava konusu olabilir.
İdare ile karşılıklı olarak kurulan sözleşmelerden kaynaklanan anlaşmazlıkların idari dava türleri
arasından iptal veya tam yargı davasına dönüşmesinin sebebi idarenin kamu gücüyle donatılmış ve karşı
tarafa göre üstün olmasıdır.
Sözleşmenin kurulmasından önceki hazırlık aşaması ve sözleşmenin sona erdirilmesi sürecinde sadece
sözleşme tarafları dava açma ehliyetine sahipken sözleşmenin uygulanmasıyla kamu hizmeti alanlar da
bu aşamada dava açma ehliyetine sahiptirler. Ayrıca idari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalar idari sözleşmeyi yapan yetkili merciinin bulunduğu yer idare mahkemesinde görülür.